De heilige Gregorios van Nyssa was eveneens een broer van de heilige Basilios, en ook hij was een kerkvader van groot formaat. Hij was een bijzonder begaafd redenaar en had daar ook zijn beroep van gemaakt als filosoof en retor. Hij was gehuwd met Theosba, maar de familievriend Gregorios van Nazianze wist hen te overtuigen dat zij zich geheel aan de kerk moesten wijden, die in nood was door de ariaanse twisten. Op veertigjarige leeftijd werd hij eigenlijk tegen zijn zin door Basilios tot bisschop van Nyssa gewijd, in 372. Met heel de overtuigingskracht van zijn meeslepende welsprekendheid zette hij zich in voor de waarheid van de orthodoxie. Hij wekte daardoor de ontstemming van de ariaanse heersers: in 376 werd hij afgezet, doch na twee jaar weer uit zijn ballingschap teruggeroepen. Nog twintig jaar heeft hij zijn diocees bestuurd. Ook hij nam deel aan het concilie van Constantinopel in 381, voor de voltooiing van de Geloofsbelijdenis. Vooral het laatste deel met de artikelen over de Heilige Geest en de kerk kwam onder zijn invloed tot stand. Hij is de diepste denker van de Kappadocische vaders en heeft belangrijke boeken nagelaten over de Heilige Drie-eenheid‚ waar hij met kracht de volkomen Godheid van de Geest verkondigde tegenover de leer van Macedonios. Ook over veel andere theologische onderwerpen heeft hij waardevolle geschriften nagelaten; vooral door zijn mensbeschouwing is hij juist in deze tijd weer bijzonder actueel. Zeer waardevol van zijn hand is ook de levensbeschrijving die hij gegeven heeft van de oudste zuster uit dat bijzondere gezin, de heilige Makrina. Hij is gestorven in 395, 64 jaar oud, als de zeer geliefde bisschop van Nyssa, nadat hij nog herhaalde malen in ballingschap had moeten gaan.

De heilige Theosba (Theosevia) was de vrouw van de heilige Gregorios van Nyssa. Zij werd diakones om hem vrij te maken voor het bisschopsambt en zij werkte in het bijzonder samen met de heilige Gregorios van Nazianze, die vaak vol lof over haar geschreven heeft. Hij noemde haar: ‘hun beider zuster, roem van de kerk en sieraad van Christus.’ Zij is vrij jong gestorven, in 385.

De heilige Dometianos leefde in de tweede helft van de 6e eeuw. Na zijn studie trad hij in het huwelijk, maar toen zijn vrouw na korte tijd stierf, werd hij monnik, en reeds op dertigjarige leeftijd tot bisschop gekozen van Melitene, de hoofdstad van Klein-Armenië. Op bijzondere wijze zorgde hij voor de armen, voor wie hij rijke fondsen wist te organiseren. Zijn bekwaamheid trok de aandacht van de keizer en deze zond hem als persoonlijk afgezant naar Perzië, dat het rijk veel moeilijkheden veroorzaakte. Dometianos wist een tegen de Perzische koning gericht complot te ontmaskeren, zodat deze de waarde inzag van een verbond met de Griekse keizer. Deze schonk uit dankbaarheid grote bedragen aan Dometianos voor zijn werk onder de armen en voorde bouw van kerken. Hij stierf in 601 in Constantinopel en zijn lichaam werd met grote plechtigheid overgebracht naar zijn kathedraal in Melitene.

De heilige Markianos was geboren in Rome, maar werd opgevoed in Constantinopel. Zijn grote rijkdom besteedde hij aan kerkbouw en aan armenzorg. De patriarch wijdde hem priester en stelde hem aan tot econoom van de Grote Kerk. Hij leidde een streng ascetisch leven, droeg slechts één versleten pij, at slechts het hoogst noodzakelijke en bracht het grootste deel van de nacht door in gebed. Ook trok hij vaak ‘s nachts door de stad om doden te verzorgen en te begraven. Daarbij ontmoette hij ook meisjes die uit armoede prostituée waren geworden, en velen wist hij te redden. Een aantal bleef zelfs in het klooster waar hij hen onderbracht en zij leidden verder een heilig leven. Hij is gestorven in 471.

De heilige Ammonios was een Egyptische asceet die in een veertien jaar durende harde strijd zijn aanleg tot drift zozeer wist te overwinnen dat hij niet eens meer opmerkte wanneer iemand iets kwaads tegen hem deed. Hij was een groot kenner van de Heilige Schrift en stierf in het begin van de vijfde eeuw.

De heilige Paulos Komelski was geboren in 1317. Toen tegen zijn zin een huwelijk voor hem werd voorbereid ontvluchtte hij, 22 jaar oud, de ouderlijke woning en werd monnik in een afgelegen gebied, Poestinia, aan de Wolga. Daarna leefde hij 15 jaar in het klooster bij de heilige Sergios van Radonesj, maar met diens zegen in een afgelegen kluis. Toen de andere broeders hem teveel opzochten, trok hij steeds verder weg, tot hij zich na een lange zwerftocht vestigde in een holle lindeboom in het Komelskiwoud. Maar zulk een licht kon niet verborgen blijven, en ook daar zochten God-minnenden hem op om van de nabijheid te genieten van zulk een heilig man. Hij stichtte daarom een gemeenschapsklooster waar hij zijn leerling Alexios tot abt aanstelde.
Zelf kwam hij er alleen in het weekend om de monniken te onderrichten en ze aan te sporen trouw te volharden in de Regel van de heilige Pachomios, die daar onderhouden werd. Paulos werd 112 jaar oud en stierf in 1429.

Ook nog op deze dag de heilige martelares: Florida, een maagd die ter dood is gebracht in Lyon.

Eveneens op deze dag de gedachtenis van de heilige Agathon bisschop van Rome, van bijzondere heiligheid en geleerdheid; Wilhelmus bisschop van Bourges, stralend door vroomheid en wonderen; Petrus Urseolus, een hertog van Venetië die benedictijn werd in Frankrijk en op buitengewone wijze het monastieke leven leidde; Sethrida een abdis in de streek van Meaux, tegen 660; Petronus, bisschop van Die (463); Johannes de Goede, bisschop van Milaan en belijder.

Door de gebeden van deze en al Uw heiligen, Heer Jezus Christus onze God, ontferm U over ons en red ons. Amen.

teksten samengesteld door archimandriet Adriaan – eeuwige gedachtenis !
illustraties door matj. Johanna – eeuwige gedachtenis !
overgenomen met toestemming van het klooster St. Jan de Voorloper in Den Haag.