In de westerse landen is dit de dag van de Dodenherdenking (Allerzielen). De Orthodoxe Kerk viert enkele malen per jaar een algemene doden-gedachtenis‚ in verband met de liturgische jaargetijden: op de laatste zaterdag van de Paastijd (zaterdag voor Pinksteren); de Zaterdag van de gestorvenen in de Voorvasten (voor de Zondag van het Laatste Oordeel); drie zaterdagen in de Grote Vasten (2e, 3e en 4e week) en verder alle zaterdagen van het jaar die niet door een feest bezet zijn.

De heilige Antonios, Akindynos, Anempodistos‚ Elpideforos en Pegasios waren hof-beambten. Elpideforos, die aan hun hoofd stond, maakte de keizer verwijten over de onrechtvaardige vervolging van de christenen. Zij moesten daarvoor de vuurdood ondergaan. Vele duizenden christenen werden in die vervolging omgebracht.

De heilige Markianos leefde in de Syrische woestijn Chalkis‚ waar hij een hutje had gebouwd in de oostelijke hoek, voortdurend geplaagd door de noord-ooster-stormen. Hij was afkomstig uit Cyrus, van adellijke geboorte, en werd beschouwd als de knapste jongeman van de stad, een fel begeerde partij. Maar hij gaf de voorkeur aan het monastieke leven; en begroef zichzelf in een klein hutje; waar hij niet eens rechtuit kon liggen of staan. Hij verdeelde zijn tijd tussen psalmzingen, lezing van de Heilige Schrift en het meditatief gebed. Hij at alleen in de avond, een kwartpond brood, de portie voor een jong kind. Hij was een tegenstander van langdurig vasten en zei daarover: “Wanneer men verschillende dagen niet eet, raakt het lichaam zo uitgeput dat de ziel eveneens haar kracht verliest en niet meer in staat is haar plicht tegenover God te vervullen. En daarna is de aandrang te groot om teveel te eten zodat de maag overladen en de geest slaperig wordt”. Een verhaal uit zijn leven werpt een plotseling licht op bepaalde gedragingen van heiligen die ons vreemd voorkomen. Markianos weigerde om leken te ontvangen, tenzij in de paastijd. Iemand uit Berea‚ op 5 dagreizen afstand, was eens naar hem toegekomen om een fles olie te laten zegenen, waarmee hij zijn psychisch zieke dochter wilde zalven. De man riep de tussenkomst in van een heilige kluizenaar die de olie naar Markianos bracht. Toen deze het verzoek hoorde, weigerde hij zijn zegen te geven. Maar toen de ongelukkige vader thuiskwam, hoorde hij dat zijn dochter genezen was op het ogenblik dat Markianos geweigerd had aan zijn verzoek gehoor te geven.
Op een dag waren enkele bisschoppen uit de omgeving bij hem op bezoek. Hij ontving hen met de eerbied die aan hun rang verschuldigd is, en daarna zaten allen zwijgend neer. Na een tijd zei iemand uit het gezelschap: “Vader, deze beroemde bisschoppen zijn gekomen om een heilig woord van u te horen”. Toen stond Markianos op, wees met uitgestrekte arm langs de horizon in het rond en zei: “God spreekt tot ons vanuit heel de kosmos, vanuit ieder schepsel.” Verder wees hij naar de Schrift: “Hij spreekt nog eens tot ons met menselijke stem vanuit die heilige Boeken. Wat wilt ge dan nog horen van de onwetende Markianos?” De bisschoppen waren eigenlijk gekomen om hem priester te wijden, maar tegen deze eerlijke nederigheid wilden zij toch niet ingaan, en ze brachten hun plan niet ten uitvoer.
Toen de vurige asceet Avitos in zijn ouderdom bij hem op bezoek kwam, zag Markianos hoe hij uitgeput was van de reis en hij gaf zijn leerling opdracht eten klaar te maken. Avitos aarzelde en zei dat hij nooit at voor de avond. Markianos verklaarde dat zij dezelfde gewoonte bezaten: “Wij geven de voorkeur aan werk boven uitrusten, en aan vasten boven verzadiging. Maar God hecht meer waarde aan liefde dan aan vasten.”
Eens kwam zijn neef bij hem met een lading voedsel. Markianos vroeg hem of hij ervan gegeven had aan de kloosters en monniken die hij onderweg had ontmoet. Toen deze moest toegeven dat hij alles had meegebracht zei Markianos: “Dan wil ik er evenmin iets van hebben, want dan heb je het niet gebracht uit naastenliefde maar uit familie-instinct.”
Markianos heeft ook een rol gespeeld in de strijd tegen het Arianisme. En de asceten uit zijn omgeving haalde hij over om afstand te doen van hun aparte Paasviering op de 14e Nisan, maar zich aan te sluiten bij de canons van Nicea. Hij is gestorven in het jaar 388 en werd op zijn verzoek begraven op een onbekende plaats in de wildernis, omdat verschillende partijen reeds tijdens zijn laatste levensjaren bezig waren zijn toekomstige relieken in bezit te nemen.

De heilige Theodotos, bisschop van Laodicea. “Hij was een waar Godsgeschenk na de vervolging van Diokletiaan, toen er grote verwarring heerste in de kerk”, schrijft Eusebios. Hij stelde orde op zaken, maar was bovendien een begaafde arts, die veel deed voor de behoeftigen. Een tijd lang sympatiseerde hij met Arios en verklaarde dat de Zoon geschapen was en niet mede-eeuwig met de Vader. Het is niet bekend wanneer hij van zijn dwaling is teruggekomen, maar hij is gestorven in 334 en werd later opgenomen in de lijst der heiligen.

De heilige Victorinus, een Griek van geboorte en opvoeding. Hij predikte het Evangelie in Midden-Europa en werd bisschop gewijd van Pettau in Opper-Pannonië (Oostenrijk). Hij schreef commentaren op een aantal boeken van de Heilige Schrift, maar deze zijn verloren gegaan, misschien omdat zijn Latijn niet zo best was, zoals de heilige Hiëronymos schrijft – hoewel hij hem een van de grootste geleerden van zijn tijd acht. Er rest alleen een deel van een verhandeling over de schepping der wereld, en een over de Apocalyps. Hij is de marteldood gestorven tijdens de vervolging van 303.

De heilige Wulgan (Vulgan), bisschop van Picardië en Artois, was een Ier die het Evangelie predikte in België en Noord-Gallië. De laatste jaren van zijn leven bracht hij door als ingesloten kluizenaar bij de abdij van de heilige Vaast te Arras. Hij leefde in de 7e eeuw en zijn lichaam werd later overgebracht naar de kerk van Lens, dat het middelpunt was geweest van zijn predikingswerk.

De heilige Baya en Maura leefden in Schotland in het begin van de 10e eeuw. Baya leefde als kluizenares op het eiland Cumbrae, omringd door de dieren van het woud en de vogels die haar gezelschap zochten. Zij werd geregeld bezocht door Maura, de abdis van Killmaur. Beiden legden zich bijzonder toe op de ascese. Een kapel op het eiland herinnert nog steeds aan de vroegere bewoonster.

Ook nog op deze dag de heilige martelaren Domna, Domnina en Kyriaka, omgebracht met het zwaard; de soldaten Agapios, Attikos, Eudoxios, Eustratios, Karterios, Marinos, Okeanos, Styriakos, Tobias en nog vele anderen van het legioen te Sebaste; Justus, vermoord in Triest; Hermes, Papias, Publius en Victor in Noord-Afrika; en Eustochium, maagd te Tarsos, onder Juliaan de Afvallige.

Eveneens op deze dag de heilige Erc, bisschop van Slane en vriend van de heilige Patrick, gestorven in 513, in de ouderdom van 90 jaar; Kyprianos van Strozie (Olonets), een voormalige wetsovertreder; Georgius, bisschop van Vienne, 670; Ambrosius, abt van het klooster Sankt-Moritz in Zwitserland, 520; Naämas, diaken; Herninus, monnik, 7e eeuw; en Maoc (Mieu), monnik, 6e eeuw.

Door de gebeden van deze en al Uw heiligen, Heer Jezus Christus onze God, ontferm U over ons en red ons. Amen.

teksten samengesteld door archimandriet Adriaan – eeuwige gedachtenis !
illustraties door matj. Johanna – eeuwige gedachtenis !
overgenomen met toestemming van het klooster St. Jan de Voorloper in Den Haag.