De heilige Theodoros Stratelates, grootmartelaar. Deze Theodoros, afkomstig uit Euchaita in Klein-Azië, was militair gouverneur van Herakleia aan de Zwarte Zee. Door zijn godsdienstig leven, rechtvaardig bestuur en zijn mildheid won hij het hart van de bewoners en velen werden door zijn voorbeeld ertoe gebracht eveneens christen te worden. Toen Licinius‚ de mederegent van Constantijn dit hoorde, kwam hij zelf naar Herakleia en eiste dat Theodoros aan de afgoden zou offeren. Theodoros vroeg toen om de zilveren en gouden afgodsbeelden bij hem thuis te brengen, opdat hij ze op waardige wijze zou kunnen vereren. Voor die gelegenheid had hij ook de armen van het volk gevraagd bij hem te komen. Theodoros sloeg toen de beelden aan stukken en deelde de kostbare brokken uit aan de armen, die zich ermee uit de voeten maakten.
Zoals hij wel wist, zou hij hiervoor op ontzettende wijze moeten boeten. Hij werd uiteengerekt op de grond gespannen, met ijzeren roeden gegeseld, overal verbrand, zijn ogen werden uitgestoken en hij werd gekruisigd. Toen de slaven van Licinius de volgende morgen kwamen om zijn lijk in zee te werpen, vonden zij Theodoros levend en ongedeerd, en daarom geloofden zij aan Christus, evenals vele anderen die van dit wonder getuige waren. Licinius schreef dit toe aan tovenarij (in die tijd de gemakkelijke uitvlucht, zoals men in onze tijd zegt ‘suggestie’)‚ en liet hem onthoofden, in 319. Het verhaal van zijn lijden is beschreven door zijn dienaar Varos.

De heilige Zacharia, profeet, geboren uit de priesterstam Levi, heeft reeds vijf eeuwen voordat het gebeurde, allerlei tekenende bijzonderheden uit het lijden van Christus voorspeld. Hij beschrijft de intocht in Jeruzalem, het verraad van Judas voor dertig zilverlingen, het vluchten van de apostelen en hoe Hij doorboord werd aan het Kruis.
‘Jubel luid, gij dochter Sion,
juich, dochter Jeruzalem!
Zie, uw Koning komt tot u,
rechtvaardig en zegevierend;
hij is deemoedig, hij is gezeten op een ezel,
op een veulen, het jong van een lastdier’
(Zach. 9:9; Joh. 20:15).
En zij telden mijn loon uit, dertig zilverstukken . . . de prijs waarop ik door hen geschat ben. En ik nam de dertig zilverstukken en wierp ze in het huis van God, voor de pottenbakker’ (Zach. 11:12‚13; Mt. 26:15).
Zo luidt de godsspraak van God de Heer der heerscharen: Sla de herder, dan zullen de schapen verstrooid worden’ (Zach. 13:7; Mk. 14:27).
‘Over het huis van David en de bevolking van Jeruzalem zal Ik een Geest van mededogen uitstorten, Die hen tot bidden brengt. Dan zullen zij opzien naar Hem Die zij doorstoken hebben’ (Zach. 12:10; Joa. 19:37; Hand. 1:7).
Zijn optreden viel tijdens het leven van de Perzische koning Darius, en voor deze profetie geeft hij als tijdstip: het tweede jaar van Darius (Zach. 1:1), d.i. 520 voor Christus.

De heilige Sabbas van Servië, zoon van Stefanos, de eerstgekroonde koning van Servië. Hij was van jongsaf monnik geweest, eerst in Jeruzalem, later op de Athos. Vandaar uit werd hij naar Servië geroepen als de tweede aartsbisschop die de kerk in Servië zou besturen. Zeven jaar heeft hij in het ambt gediend met grote overgave, liefde en kunde. Hij is in vrede heengegaan tot de Heer, einde 1268, bijna zeventig jaar oud.

De heilige Paulus, bisschop van Verdun, in zijn geboortestreek, toen geheten Neder-Frankrijk. Reeds in het gewone leven onderscheidde hij zich door zijn hulpvaardigheid en mensenliefde, zijn soberheid en liefde tot het gebed. Dit verlangen in hem werd steeds sterker, en hij trok zich terug in een eenzame streek van de Vogezen bij de berg Gebenna, die sindsdien de Paulberg werd genoemd. Hij werd officieel monnik in de abdij van Tholey‚ in het bisdom Trier, maar hij bleef leven in zijn eenzame cel. Maar daar werd hij weggeroepen om bisschop te worden van Verdun. Hij genoot de bijzondere achting van de koningen Dagobert en Siegbert, diens zoon, en van vele heilige bisschoppen in die tijd, zoals de heilige Amandus van Maastricht, Cunibert van Keulen, Eligius en Ouen. Hij is in vrede gestorven in 631.

De heilige Juventius was een leerling van Hermagoras, die door de apostel Petros tot bisschop van Aquilea was aangesteld, en hij was door hem naar Noord-Italië gezonden om daar het Evangelie te verkondigen. Toen Celsus en Nazarius op roemrijke wijze hun bloed hadden vergoten in Milaan, terwijl Gervasius en Protasius daar gevangen genomen waren, kwam Juventius naar de stad om de kerk te troosten en de belijders bij te staan. Daarna volgde hij Syrus op als bisschop van Pavia.
Toen de prefect uit Rome, belast met de christenvervolging in de provincie, naar Pavia kwam, werd Juventius voor hem gebracht. Deze maakte door zijn diepe overtuiging, ingehouden kracht en warme menselijkheid zulk een indruk op de prefect, dat deze hem liet gaan met de waarschuwing om Christus niet te prediken voor het volk. Om een bloedige vervolging te voorkomen predikte Juventius niet meer in het openbaar, maar verkondigde de leer verder alleen nog in persoonlijke gesprekken. Hij is in vrede gestorven in de loop van de tweede eeuw.

De heilige Cuthman was een jonge schaapherder in zuid-west Engeland. Na de dood van zijn vader verviel het gezin tot armoede, en Cuthman was zelfs verplicht om te bedelen om in het levensonderhoud van zijn moeder te voorzien. Ze verloren hun woning en daarom zette hij zijn oude moeder in een handkar, en zo trok hij rond. Tenslotte kwamen zij in Steyning‚ waar hij met hulp van vriendelijke buren een klein kerkje bouwde. Daar leefde hij zonder verdere avonturen een aan God toegewijd leven, hard werkend overdag, voor het levensonderhoud van zijn bedlegerige moeder en hemzelf, en de nachten doorbrengend in gebed. God verheerlijkte hem reeds tijdens zijn leven, maar ook na zijn dood, door vele wonderen, en vooral in Sussex wordt hij als heilige vereerd.
Zijn legende verhaalt veel over de vaak wonderdadige hulp die hij ontving bij zijn eenmanswerk aan de bouw van de kerk, door zijn kinderlijk en vanzelfsprekend vertrouwen op God, waardoor hij nog meer invloed op de landelijke bevolking uitoefende dan door zijn woorden. Zo zagen zij bijvoorbeeld hoe hij in de kerk haastig iets kwijt moest, en dat eenvoudig ophing aan een zonnestraalbundel die daar naar binnen scheen.

De heilige Elfleda, abdis van Whitby, was door haar vader van haar geboorte af als maagd aan God toegewijd, om door die gelofte de overwinning te mogen behalen over een veel sterkere heidense vorst. Deze onderdrukte het land sinds tientallen jaren op de wreedste wijze en verkondigde nu dat hij Northumbrië geheel en al zou uitmoorden. Toen gelukte het hem eindelijk de dertigvoudige overmacht van de vijand te verslaan.
Het kind werd vanaf haar derde jaar toevertrouwd aan abdis Hilda, die aan het hoofd stond van het grote klooster dat de koning volgens zijn gelofte had gebouwd. Er was in haar geen enkel verzet tegen het haar opgelegde lot: integendeel, zij ontplooide zich tot een begaafde, toegewijde moniale, die reeds als jonge vrouw van 25 jaar door haar zusters de juiste persoon werd geacht om de overleden Hilda op te volgen als abdis van Whitby.
Volgens de gewoonte van die tijd verloren de monniken in hun klooster niet de maatschappelijke positie die zij in de wereld zouden hebben bezeten, en Elfleda werd dan ook vol vertrouwen geraadpleegd bij allerlei staatsrechtelijke beslissingen van de koning en zijn opvolgers. Zij speelde een grote rol bij de verzoening met de Romeinse bisschop Wilfrid, een onbuigzame, harde figuur, die grote onrust in het land had teweeg gebracht door zijn onverzettelijke eis van volledige onderwerping aan de Romeinse voorschriften. In het begin had Elfleda zich daar samen met de Engelse bisschoppen hevig tegen verzet, en Wilfrid werd herhaalde malen in ballingschap gezonden. Maar hij wist haar op den duur te overtuigen van de noodzaak van eenheid in het Europese christendom, en tegen het einde van zijn leven werd de overeenstemming bereikt en zou Engeland zich voortaan houden aan de Romeinse gebruiken.
Zij is gestorven, 60 jaar oud, in 716.

De heilige Sabinus, bisschop van Canosa. Over hem verhaalt de heilige paus Gregorius dat hij begiftigd was met de geest van voorzegging. In zijn ouderdom was hij blind geworden en een machtig man die hij over zijn zondig optreden had onderhouden was daarvan zo buiten zichzelf geraakt dat hij de bediende van de bisschop omkocht om hem een gifdrank toe te dienen. Deze las inwendig het moordplan in de geest van de knecht en zei toen dat degene die hem omgekocht had weldra door God getroffen zou worden. Daarna dronk hij rustig de vergiftigde wijn zonder er enig nadeel van te ondervinden.
Hij was een warme vriend van de heilige Benedictus, die hij herhaaldelijk bezocht op de Monte Cassino, en ook de kleine Placidus kwam meermalen bij hem als gast. Hij maakte ook deel uit van een delegatie die door paus Agapetus in 535 naar de keizer in Constantinopel werd gezonden.

Ook nog op deze dag de heilige martelaren: Nikeforos en Stefanos, die met het zwaard zijn omgebracht; Philadelphos en Polykarpos; in Rome Paulus, Lucius en Cyriacus; in Klein-Armenië Dionysios, Emilianos en Sebastianos; in Alexandrië de martelares Coïntha, die aan haar samengebonden voeten werd doodgesleept; Pergetes, Lykarion, Martha en Maria, die om het geloof zijn gekruisigd; Mengold, graaf van Huy (aan de Maas), vermoord door enkele hovelingen die hij om hun wangedrag had gekapitteld, 892.

Eveneens op deze dag de heilige Makarios, bisschop van Pafos (Cyprus); Honoratus, bisschop van Milaan; en Jacutus, abt van Landoac, 6e eeuw.

Door de gebeden van deze en al Uw heiligen, Heer Jezus Christus onze God, ontferm U over ons en red ons. Amen.

teksten samengesteld door archimandriet Adriaan – eeuwige gedachtenis !
illustraties door matj. Johanna – eeuwige gedachtenis !
overgenomen met toestemming van het klooster St. Jan de Voorloper in Den Haag.