Aansluitend bij het gisteren geëindigde kerstfeest begint de voorbereiding van Theofanie, het feest van de doop des Heren. Na Pasen is dit het voornaamste feest van het kerkelijk jaar: toen werd immers de Godheid van Christus openbaar gemaakt door de stem van de Vader, en dit feit is de grondslag van ons christen-zijn. De rijkdom van deze viering is te groot voor de diensten van een enkele dag: daarom is er een uitbreiding met voor- en naviering, waardoor twee weken lang de dagelijkse diensten worden gekleurd.

De heilige Silvester werd in 314 bisschop van Rome; hij heeft ook keizer Constantijn gedoopt. Hij heeft afgezanten gezonden naar het concilie van Nicea dat in 325 gehouden werd als eerste van de reeks van de oecumenische concilies na de eeuwen van kerkvervolging. Hij was ook keizerin Helena behulpzaam bij haar speurtocht naar het heilige Kruis, waaraan Christus gestorven was. Hij is in vrede gestorven in 325 en was een der eerste niet-martelaren die als heilige werd vereerd, nog geen twintig jaar na zijn dood.

De heilige Theogenes was bisschop van Parion aan de Hellespont. Toen hij als christen werd aangeklaagd beleed hij moedig zijn geloof. Na wreed geslagen te zijn werd hij in zee verdronken omstreeks 320.

De heilige Juliana‚ de rechtvaardige, uit Lazarevsk, was het enig kind van godsdienstige ouders, die echter stierven toen zij slechts zes jaar oud was. Toch was zij reeds zodanig gevormd en ontwikkeld dat de slechte omstandigheden waarin zij als wees terecht kwam, geen geestelijke schade meer bij haar konden aanrichten. Vroegrijp, trouwde zij op zestienjarige leeftijd. Ook in haar huwelijk bleef zij een voorbeeld van ascetisch leven en volharding in gebed; dagelijks besteedde zij haar tijd aan het helpen van armen en ongelukkigen, en zij richtte zich met grote liefde op heel haar omgeving. Niemand had ooit een hard woord van haar te verduren en zo stierf zij, als voorbeeld van heilig huwelijksleven, in 1604.

De heilige Theodota was een vurige christin met grote opvoedkundige gaven: haar zonen vormden het beroemde broederpaar Kosmas en Damianos, de barmhartige artsen.

De heilige Serafim van Sarov is een van de grootste Russische heiligen en nog wel bijna uit de moderne tijd. Prochor Misjnin werd geboren als zoon van een aannemer te Koersk‚ in 1759. Toen hij twintig werd, trad hij in het klooster van Sarov en kreeg toen de naam Serafim. Veertien jaar later werd hij priester gewijd terwijl hij uitgroeide tot een groot mysticus, in wie het leven van de oude woestijnvaders opnieuw gestalte kreeg. Zestien jaar leefde hij in volstrekte eenzaamheid, diep in het maagdelijke Russische woud, waar hij bomen velde, een moestuin aanlegde, de Heilige Schrift overwoog en de Vaders bestudeerde, onder onophoudelijk gebed. Alleen zondags ging hij voor de Heilige Liturgie naar het klooster, waar hij zich ook een half jaar moest laten verplegen nadat hij door een groep zwervers in elkaar was geslagen. Na zijn genezing trok hij weer naar de eenzaamheid terug en pleegde nog zwaardere ascese. Dagenlang bleef hij staan bidden op een hoog rotsblok, zoals eens de zuilheiligen. Maar zijn gezondheid was toch geknakt en toen hij vijftig jaar oud was, bezat hij niet meer de kracht om de wekelijkse tocht naar het klooster te maken. Daar kreeg hij toen een afgelegen cel, waar hij nog vijf en twintig jaar als recluus geleefd heeft tot zijn dood in 1833.
Maar dit zo verborgen leven straalde als een vuurtoren over het Russische land en later over heel de wereld. Een stroom van zoekenden kwam naar hem toe om hulp in lichamelijke en geestelijke nood. Ook gaf hij leiding aan een zustergemeenschap in het naburige Divejevo. Zo sterk leefde hij in de Heilige Geest dat verschillende van zijn visioenen ook door anderen, die juist bij hem waren, werden meebeleefd. Grote bekendheid geniet het verslag van zulk een visioen door de handelaar Nikolai Motovilov‚ een trouw bezoeker die door de heilige Serafim van langdurige kwalen genezen was. ln 1903 werd Serafim officieel heilig verklaard door de Russische Kerk.

De heilige Silvester was monnik in de begintijd van het Holenklooster in Kiev, in de twaalfde eeuw. Hij zette de beroemde kroniek van Nestor voort, de voornaamste geschiedbron over het vroege Rusland. Daarnaast schreef hij de levens van verschillende heiligen, terwijl hij zelf de levende beschrijving was hoe een monnik heilig moet zijn.

De heilige Kosmas was aartsbisschop van Constantinopel, met de bijnaam: de wonderdoener. Als gewone monnik werd hij in 1076 tot patriarch gekozen, maar hij bleef een eenvoudig leven leiden van vurig gebed. Hij onderscheidde zich door buitengewone welsprekendheid zodat het volkin grote scharen naar zijn preken kwam luisteren. Maar na vijf jaar deed hij afstand van de troon en keerde naar zijn klooster terug.

De heilige Georgios de nieuwe martelaar, was als kleine jongen verkocht als slaaf aan een Turk in Mytilene‚ waar hij in de islam werd opgevoed. Na de dood van zijn meester kwam hij vrij, maar hij bleef rustig leven als moslim-handelaar. Maar toen hij zeventig jaar oud was, begon hij zich bewust te worden dat hem nog een toekomstig leven wachtte en hij kwam tot inkeer. Hij gaf zich aan en zei dat hij als christen was geboren en als christen wilde sterven. De Turken die hem hoogachtten om zijn eerlijke levenswandel, beproefden met aandrang om hem te behouden voor de islam, maar toen zij daar niet in slaagden, werd hij opgehangen in 1770.

Ook nog op deze dag de heilige martelaren: Argeos, Narkissos en Markellinos, drie broers, waarvan de jongste dienst weigerde in het leger. Deze Markellinos werd daarom hevig geslagen, langdurig gevangen gezet en tenslotte verdronken. De andere broers werden toen met het zwaard omgebracht.

Ook nog op deze dag de heilige martelaren: Sergios met het zwaard omgebracht in Kappadocië in 304, Theopistos die gestenigd is, Isidoros bisschop van Antiochië, en in Rome nog vele anderen die geen gehoor wilden geven aan het bevel van Diokletiaan om de Heilige Boeken in te leveren maar liever de beulsdood ondergingen.

Eveneens op deze dag de gedachtenis van de heilige Martinianus bisschop van Milaan, lsidoros bisschop van Nitria in Egypte, Theopemptos de monniksvader‚ Aspaïs bisschop van Melun (tegen 560), Vincentius kluizenaar uit de buurt van Tulle (672), Frodobert abt te Troyes (673) en Adalhard abt te Amiens (827).

Door de gebeden van deze en al Uw heiligen, Heer Jezus Christus onze God, ontferm U over ons en red ons. Amen.

teksten samengesteld door archimandriet Adriaan – eeuwige gedachtenis !
illustraties door matj. Johanna – eeuwige gedachtenis !
overgenomen met toestemming van het klooster St. Jan de Voorloper in Den Haag.