Ontslaping van de heilige Moeder Gods. In apocrieve evangeliën staan de gebeurtenissen rond de dood van de heilige Moeder Gods vermeld.
Na Christus’ Hemelvaart bleef de Moeder Gods, overeenkomstig de wens van haar Zoon aan het Kruis, onder de hoede van de heilige apostel Johannes. Drie dagen voor haar sterven verscheen haar de aartsengel Gabriël op de Olijfberg, om haar de sterfdag bekend te maken. Zij liet toen haar kamer en bed versieren, wierook en kaarsen branden, haar zelf vervaardigde kleren liet zij uitdelen aan de weduwen en maagden die bij haar leefden, en zij vroeg om begraven te worden in Gethsemane, tussen de graven van haar ouders en die van Jozef, haar verloofde.
Zij troostte allen die wenend bij haar waren aangekomen en beloofde dat zij hen niet als wezen zou achterlaten, maar bijstaan en voor hen bidden. Op deze dag werden de apostelen in de plaatsen waar zij het Evangelie predikten, plotseling opgeheven in de lucht, en naar Jeruzalem overgebracht.
Toen doorstraalde een wonderbaarlijk licht het gehele huis, en Jezus Christus trad binnen, omgeven door een schaar van engelen en heiligen, om haar reine ziel in ontvangst te nemen.
Vol eerbied kusten de apostelen het zuivere lichaam van de gestorven Moeder Gods, en droegen het op hun schouders naar de begraafplaats. Ordebewaarders van de Joden wilden hen lastig vallen, maar een lichtende wolk, die als een kroon over de baar opstraalde, plaatste zich als een hechte muur tussen de baar en de aanvallers, van wie de hardnekkigsten werden verblind toen zij er doorheen wilden dringen. En toen de joodse priester Antonios de baar ter aarde wilde werpen, waren plotseling zijn handen afgehouwen en bleven aan de baar hangen. Op het gebed echter van de apostelen werden allen genezen, en Antonios kwam later terug om zich te laten dopen.
Het lichaam van de heilige Moeder Gods werd in een grot geplaatst, die afgesloten werd met een grote steen. De apostel Thomas kwam pas na drie dagen, ontroostbaar over zijn afwezigheid. Toen openden de apostelen het graf, opdat hij tenminste haar lichaam zou kunnen vereren, doch dit bleek daar toen niet meer aanwezig te zijn. Alleen haar kleding lag er nog.
Diezelfde avond werden de gelovigen, die in gebed bijéén waren, getroost door een verschijning van de Moeder Gods in de lucht, omgeven door scharen engelen.
Oorspronkelijk werd de Ontslaping op sommige plaatsen gevierd op de 18e augustus, de dag dat het graf geopend werd, maar op wens van keizer Maurikios wordt sinds het jaar 582 het feest overal gevierd op 15 augustus. De heilige Makarios de Romein, monnik, wonderdoener van Novgorod. Hij was geboren in Rome, tegen het einde van de 15e eeuw, en stamde uit een welbekende, rijke familie. De godsdienstige ouders voedden hun kind op in christelijke geest en Makarios bestudeerde de wetenschappen van die tijd. De rijk begaafde jongen scheen een voorspoedige toekomst tegemoet te gaan in bestuurlijke en verantwoordelijke functies. Zijn verlangen ging echter uit naar het contemplatieve geestelijke leven.
Het was in die tijd moeilijk in de kerk van het Westen deze weg te vinden. In Rome heersten vele misstanden onder de geestelijkheid. De Reformatie bracht overal geweldige onrust. Hoe meer Makarios over deze dingen nadacht, hoe onzekerder hij zich voelde over de positie van de Kerk van Rome ten opzichte van de Kerk die Christus had gesticht. Steeds sterker werd de overtuiging dat de ongebroken traditie slechts bewaard was gebleven in de orthodoxe Kerk, en dat hij daarheen moest vluchten voor de redding van zijn ziel.
Hij deelde toen zijn bezit uit aan de armen, en verliet heimelijk zijn vaderstad in een versleten gewaad en met de pelgrimsstaf in de hand. Onder grote moeilijkheden leidde zijn weg naar het Noord-oosten, tot hij tenslotte aankwam in de noordelijke streken van het heilige Rusland, de streek van Groot-Novgorod. De eenvoudige bouw en de innerlijke pracht van de kerken, de overal verspreide kloosters, de plechtige pracht van de vurige diensten, het strikte leven van de monniken, alles maakte een diepe indruk op hem. En welk een blijde verbazing moet hem hebben vervuld toen hij hoorde dat het grote klooster van de Geboorte van de heilige Moeder Gods drie eeuwen geleden gesticht was door iemand die in heel zijn geschiedenis zozeer op hem geleek: Antonios de Romein, nu een grote heilige in de orthodoxe Kerk!
Na zijn pelgrimstocht langs de kloosters van de streek, kwam Makarios bij het klooster van de heilige Alexander, aan de oever van de Svir. De hoogbejaarde Alexander herkende de geestelijke schoonheid in de ziel van deze vreemdeling, en ontving, hem met vreugde in zijn klooster. Hier kreeg hij onderricht in het monastieke leven, hij ontving het heilig gewaad en de naam Makarios.
Daarna kreeg hij, evenals vele andere leerlingen van Alexander, de zegen om als kluizenaar te gaan leven in de eenzaamheid. Makarios vond een klein eiland in het uitgestrekte moeraswoud van de Lesnarivier, een gebied verpest door muggen en muskieten‚ en daar bouwde hij zijn cel. Hij leefde van de bessen en het graszaad dat daar groeide, in uiterste armoede en onder voortdurend gebed, ongezien door menselijke ogen.
Na verschillende jaren werd hij ontdekt door een groepje verdwaalde jagers die stomverbaasd waren dat iemand kon leven in zulk een vijandige omgeving. Hij stond in gebed toen zij aankwamen, en zij zagen hem stralen van licht als een engel. Makarios gaf hen te eten uit zijn magere voorraad, gaf hun de zegen en wees hun de weg door het moeras. En zij zagen hoe wilde dieren naar hem toekwamen, en hoe hij een grote beer te eten gaf en op de rug klopte als een hondje.
De verhalen van de geredde jagers brachten vanzelf andere mensen naar de hut van de kluizenaar. Deze ontving hen, maar hij was bevreesd voor de roem en besloot te vertrekken. Hij vond kilometers verder een kleine heuvel, omringd door dicht bos, aan de andere oever van de Lesna, en bouwde daar opnieuw een cel. Maar nu hij eenmaal ontdekt was, kon hij niet lang meer verborgen blijven, en opnieuw kwamen de mensen naar hem toe. God werkte daaraan mee door een vuurzuil die ‘s nachts boven de plaats stond waar Makarios zich bevond, en overdag ook wel door een rookkolom die een lieflijke geur verspreidde in de verre omtrek.
De bevolking van de streek had een grote liefde voor “hun” heilige. Zij kwamen naar hem luisteren en bleven soms wekenlang bij hem. En steeds dringender werd de aandrang van sommigen om bij hem te mogen blijven. Omdat Makarios hierin de wil van God erkende, stond hij de vurigsten toe een cel te bouwen in zijn nabijheid, en zo legde hij de grondslag voor dit woestijnklooster. Er kwam een houten kerkje, gewijd aan de Ontslaping van de Moeder Gods, rond het jaar 1540. Makarios werd priester gewijd door bisschop Makarios van Novgorod, later de beroemde metropoliet van heel Rusland.
Een tiental jaren mocht de heilige uit Rome zijn vaderlijke zorgen wijden aan deze nieuwe stichting. Toen voelde hij het einde van zijn leven naderen, en met een van zijn leerlingen trok hij nog eens naar het eilandje waar hij zoveel gelukkige jaren in volkomen eenzaamheid had doorgebracht. Daar ontsliep hij toen in de Heer, op deze dag kort na het jaar 1550. Het klooster werd in 1615 door brand verwoest ten gevolge van de inval van Zweedse legers, die alle monniken ombrachten. In latere eeuwen is het herhaalde malen beurtelings opgericht en verwoest, de laatste maal tijdens het sovjet-bewind. Alleen de gedachtenis aan de heilige Makarios leeft nog voort.

De heilige Alypius, bisschop van Tagaste in Noord-Afrika. Hij was geboren in 354, dus enkele jaren jonger dan Augustinus. Zij raakten met elkaar bevriend toen Augustinus in Tagaste kwam studeren en toen Augustinus zijn college voor retorica opende in Caïro, kwam Alypius ook daarheen om zijn lessen te volgen. Gezamenlijk kwamen zij onder de bekoring van het Manicheïsme,met zijn duidelijke tweedeling van al het bestaande: de geestelijke wereld van het goede en de materiële wereld van het kwade, met de eeuwigdurende strijd tussen deze twee, die heel het menselijk leven tekent.
Later trok Alypius naar Rome, waar hij zijn studie in de rechten voltooide. Hij werd advocaat en deed van zich spreken door zijn zuiver gevoel voor recht. Toen een invloedrijk persoon bezig was de rechter en de advocaten om te kopen, wierp hij hem het geld naar het hoofd en dreigde de rechter er een schandaal van te maken als hij een ongerecht vonnis zou vellen.
Groot was zijn vreugde toen ook Augustinus naar Rome kwam en de oude vriendschapsbanden werden hernieuwd. Alypius volgde hem en samen gingen ze in 384 naar Milaan, waar ze een levensgemeenschap vormden samen met een andere Afrikaanse vriend, Nebridius. Zij vormden een gelukkig gezelschap, en onder invloed van de grote Ambrosius, de heilige bisschop van Milaan, kwamen zij tot het ware geloof. In de paasnacht van het jaar 387 werden zij gedoopt, en zij keerden na verloop van tijd langs Rome naar Afrika terug.
Daar leefden zij drie jaar samen in Tagaste, een kloosterleven van gebed, soberheid en studie. Toen werd Augustinus priester gewijd voor Hippo. De gemeenschap trok met hem mee, maar Alypius ging op pelgrimstocht naar het Heilige Land en maakte kennis met de beroemde geleerde Hiëronymus, die een gemeenschap leidde in Bethlehem.
Kort nadat hij in Afrika was teruggekeerd werd hij tot bisschop gewijd van Tagaste, in 393. Hij steunde Augustinus waar hij maar kon, bij diens moeilijke taak. Meer dan 35 jaar heeft hij daar de Kerk bestuurd, tot hij bijna 80 jaar oud was. Hij is vermoedelijk in 430 gestorven.

De heilige Stephanus, koning van Hongarije, werd in 969 geboren als zoon van de Arpadenvorst Geisa. Deze zag wel de waarde in van het christendom, maar hij was te zeer in het heidendom vastgegroeid. Wel liet hij zijn zoon opvoeden door de heilige Adalbert van Praag. Stephanus werd tenslotte ook door hem gedoopt en korte tijd later huwde hij Gisela van Beieren, een zuster van keizer Hendrik II, de Heilige. Door dit huwelijk kwam Stephanus onder westerse invloed. Samen werkten zij aan een christelijk Hongarije, vooral sinds hij in het jaar 1000 koning was geworden. Hij was het voorbeeld van een goed en rechtvaardig heerser en hij wist de adel tot onderlinge eenheid te brengen. Door met geduld op te treden slaagde hij er ook in het volk te overtuigen dat christendom meer vrede en gerechtigheid betekende voor het gehele land. Op het einde van zijn leven trof hem het ongeluk. Zijn zoon, die hij als christen had laten opvoeden en die hem moest opvolgen, stierf voortijdig, zodat na Stephanus’ dood in 1038 het land weer in handen van heidense heersers kwam.

De heilige Tharcisius was een altaardienaar in Rome tijdens de vervolgingen van Valerianus en Gallienus. Hij had gevraagd de heilige Eucharistie te mogen brengen naar de christenen in de gevangenis, omdat een jongen misschien ongemoeid gelaten zou worden. Hij steunde de heilige Gaven met zijn hand in een mantelplooi en begaf zich biddend op weg. Daarbij passeerde hij een troep spelende jongens die hem mee wilden laten doen, en nieuwsgierig werden toen hij teruggetrokken weigerde. Ze wilden weten wat hij zo stiekem vasthield en de stemming werd dreigend. Er werd met stenen gegooid, steeds woester met stokken geslagen. Zoals dat gaat, ieder wil zijn flinkheid bewijzen door nog harder te schoppen tegen de onderliggende partij. Tharcisius zag nog kans het heilig Brood tot zich te nemen eer hij stervend op de grond viel. Zijn kleren werden opengescheurd, maar niemand kon een geheimzinnige kostbaarheid vinden, en de bende nam de vlucht.
Het lichaam werd opgenomen door enkele christenen die het gevecht van verre hadden gezien, en begraven in de catacombe van de heilige Callixtus aan de Via Appia, in het jaar 255.

Ook nog op deze dag de heilige martelaar Neapolysos (Napoleon), gedood te Alexandrië onder Diokletiaan.

Eveneens op deze dag de heilige Carthen (Maccarthen), een leerling van de heilige Patrick, bisschop van Clogher, gestorven in 506; Levki, stichter van Wolokolamsk, met Adrianos en Zosimas; Chariton; en Arnulphus, bisschop van Soissons.

Door de gebeden van deze en al Uw heiligen, Heer Jezus Christus onze God, ontferm U over ons en red ons. Amen.

teksten samengesteld door archimandriet Adriaan – eeuwige gedachtenis !
illustraties door matj. Johanna – eeuwige gedachtenis !
overgenomen met toestemming van het klooster St. Jan de Voorloper in Den Haag.