De heilige Joannes de Theoloog, Apostel en Evangelist. Deze dag houdt de herinnering vast aan een oude overlevering:
“Toen Joannes meer dan honderd jaar oud was, ging hij met zeven leerlingen naar een eenzame plaats. Hij bad en liet een kruisvormig graf delven. Toen gaf hij hun zijn laatste onderricht en de afscheidskus. Daarna legde hij zich op zijn mantel in het graf en sprak: “Mijn moeder, aarde, leg u op mij en bedek mij”. Toen kuste hij wederom zijn leerlingen en zij bedekten hem tot aan de knieën. Nadat zij hem nogmaals hadden gekust, bedekten zij hem tot aan de hals. Zij legden een sluier op zijn aangezicht toen hij gestorven was, kusten hem wenend, en bedekten hem geheel en al. Toen de andere broeders het graf openden om afscheid te nemen, was daarin alleen nog een fijn stof, dat met een geur van rozen omhoog dwarrelde en dat vele zieken genas.
Ook de heilige Augustinus en Gregorius van Tours hebben hierover geschreven. Zijn gedachtenis wordt gevierd op 26 september.

De heilige Arsenios de Grote. Hij was een diaken van de Kerk van Rome en gold als de grootste geleerde in ltalië van zijn tijd. Daarom werd hij, toen hij 29 jaar oud was, door keizer Theodosios rond 383 naar Konstantinopel geroepen, in de senatorenstand verheven, en tot leraar aangesteld voor zijn zonen Arkadios en Honorios. Hij leefde aan het hof in grote weelde.
Toen hij zijn taak voltooid had, vroeg Arsenios zich af hoe hij zijn leven verder zou inrichten. Tijdens zijn gebed begon het tot hem door te dringen dat deze levenswijze weinig innerlijke diepgang bezat. Het was alsof een stem hem toeriep: “Arsenios, vlucht weg van de mensen, dan kun je gered worden”. Arsenios, die zichzelf altijd radikaal had aangepakt, aarzelde niet, en hij trok in stilte naar Alexandrië om bij de monniken van de Sketis raad te vragen wat hij moest doen.
Uit zijn spraak en manier van doen bleek duidelijk dat Arsenios van hoge stand was, en hij werd dus met nadruk uitgevraagd, waarbij zij zich erop beriepen dat hij vertrouwen in hen moest stellen. Ze besloten raad te gaan vragen bij de beroemde Joannes de Kleine. Aangekomen tegen het einde van de middag in diens cel, besloot deze het uur van de avondmaaltijd te vervroegen omwille der gastvrijheid. De tafel werd gereed gemaakt en de monniken werden uitgenodigd aan te zitten. Maar Joannes verwaardigde Arsenios met geen blik en hij liet hem staan terwijl zij aten. Halverwege de maaltijd scheen Joannes zich iets te herinneren. Hij nam een brood van tafel en smeet dat ergens op de grond terwijl hij zei: “Als je wilt, kun je eten”. Heel gevat viel Arsenios op ellebogen en knieën en hapte in het brood dat op de grond lag. Toen had Joannes geen verdere proeven meer nodig en hij zei tot de anderen: “Ga nu maar, mijn broeders, met de zegen van de Heer, en bid voor ons. Ik ben ervan overtuigd dat hij een goede monnik wordt”. En toen ze Arsenios vroegen wat hij van de zaak dacht, antwoordde hij dat hij, omdat hij als een hond beschouwd werd, daarom ook maar als een hondje gegeten had.
Arsenios ging voort op deze radikale weg, en omdat hij zo lang in aanzien en luxe geleefd had, legde hij zich op buitengewone wijze toe op deemoed en askese. Het duurde dan ook niet lang tot Joannes hem rijp oordeelde voor het kluizenaarsleven. Arsenios vestigde zich een twaalftal mijlen verderop, maar toch kwam er telkens bezoek. Toen monniken hem eens vroegen waarom hij zo zwijgzaam was, zei hij dat de intimiteit met God te lijden had van de omgang met mensen.
Zijn celdienaar, Daniël, vertelde van Arsenios dat deze vaak de gehele nacht doorbracht in gebed. En elke zaterdagavond, wanneer de zon in het westen onderging, keerde hij zich naar het oosten en bad met opgeheven armen tot de opgaande zon hem in het gezicht scheen. Eerst dan zette hij zich neer om wat te rusten. Hij nodigde dan de slaap uit, “die slechte dienstknecht” en viel zittend in slaap, tot hij na een korte tijd weer opstond. Arsenios zei dan ook dat een monnik die werkelijk strijd wilde voeren tegen zijn hartstochten, niet meer dan één uur per dag mocht slapen. Toch moest hij nog steeds strijden tegen de slaperigheid, en soms vroeg hij zijn leerlingen om hem wakker te houden.
Een andere uitspraak van hem luidde: “Wanneer we God zoeken, zullen we Hem ontmoeten; en wanneer we erin slagen Hem vast te houden, dan blijft Hij bij ons”. Ook zei hij: “Zet heel uw kracht erop dat het werk in uw binnenste van God uitgaat om zo de uitwendige driften te ovenivinnen”. Hij verhaalde ook over twee mannen te paard, die een balk dwars tussen zich indroegen en de poort van de stad niet konden binnengaan omdat geen van beiden de ander wilde laten voorgaan. Zo is het ook wanneer wij het juk der gerechtigheid dragen met hoogmoed en onszelf niet willen vernederen. Dan blijven we buiten het Rijk Gods. En wanneer we goede werken verrichten maar tegelijk toegeven aan boosheid, dan zijn we als iemand die water schept in een bak maar daar een gat in slaat: het loopt er even snel weer uit als het erin geschept wordt. Door onze boosheid verliezen we ook onze goede werken.
Arsenios zocht herhaalde malen andere oudvaders op om hun raad te vragen. Toen hem eens gevraagd werd wat hij, die zulk een vooraanstaande geleerde was, bij zulke bijna analfabeten te leren had, zei hij dat hij inderdaad bedreven was in grieks en latijn, maar dat hij nog niet toe was aan het abc van zulk een oude monnik. Dikwijls vroeg hij zichzelf hardop af: “Arsenios, waarom ben je weggetrokken uit de wereld?” om zich te wapenen tegen allerlei verleiding.
Na 50 jaar stierf hij, 95 jaar oud, omringd door zijn meest geliefde leerlingen, te Trojene bij Memphis, in 449.

De heilige Arsenios de Arbeidslievende, monnik van het Holenklooster in Kiev. Nooit gunde hij zichzelf rust maar hij werkte onafgebroken de gehele dag, en at eerst bij zonsondergang. Hij leefde in de 14e eeuw.

De heilige Makarios was een Armeniër en werd bisschop van Antiochië. Daar was hij een ware vader voor de armen en hij verzorgde de zieken. Om de eer te ontlopen, die hem werd bewezen, deelde hij zijn bezittingen uit aan de kerken en de armen, en vertrok in stilte met vier vrienden te voet op pelgrimstocht naar het Heilige Land.
Na moeilijkheden met de islamitische heersers, trokken zij dwars door Europa, tot hij tenslotte in 1011 rust vond in Gent in de Sint Baafsabdij, tot hij weer verder wilde trekken, terug naar zijn geboortestreek. Maar intussen was de pest uitgebroken en Makarios stierf te Gent als het laatste slachtoffer van de ziekte, 10 april 1012.

De heilige Helladius (Elladius), 4e bisschop van Auxerre, tot aan zijn dood in 385. Hij was gehuwd, maar met zijn vrouw sprak hij af dat zij zich beiden zouden wijden aan het geestelijk leven. Zij werd moniale en hij priester en later bisschop. Door zijn prediking en voorbeeld maakte hij verschillende bekeerlingen onder de ongelovigen.

De heilige Wiro, geboren in het Noorden van lerland (dat verwarrender-wijze in de oude boeken vaak Schotland genoemd wordt). Hij was met de heilige Plechelmus en Otger op bedevaart geweest naar Rome. Daar werd hij, met Plechelmus, bisschop gewijd, waarna hij naar lerland terugkeerde. Maar hij verliet opnieuw zijn vaderland, en nu kwam hij in Gelderen, waar zich het hof bevond van Pepijn van Herstal, de hofmeier. Deze hield hem in ere om zijn bijzonder‚ heilige levenswandel en schonk hem de Petrusberg (Odilienberg) bij Roermond, waar hij een kluis bouwde. Hij stierf hoogbejaard en door askese uitgeput, in de 7e eeuw.

De heilige martelaar Victor te Milaan, waar hij diende in het keizerlijk leger. Onder Maximiaan werd gearresteerd en op de pijnbank gefolterd. Toen hij standvastig Christus bleef belijden, werd hij onthoofd, in 303. De heilige Ambrosius roemt hem als een van de grootste heiligen uit zijn eparchie. Zijn gebeente rust in de aan hem toegewijde kerk van de Olivetanen in Milaan.

De heilige lduberga (ltta), de echtgenote van de vrome Pepijn van Landen, en moeder van de heilige Gertrudis (21 maart) en Beggha (17 december). Na de dood van haar man in 646 bracht lduberga de laatste zes jaren van haar leven door in de abdij van Nijvel‚ die onder bestuur stond van haar dochter Gertrudis.

Ook nog op deze dag de heilige Martelaar Agathios, een honderdman, tijdens de vervolging van Diokletiaan en Maximiaan gruwelijk gefolterd en in Byzantium ter dood gebracht.

Eveneens op deze dag de heilige Arsenios van Novgorod, Dwaas om Christus (zie 12 juli); Hiërax van Egypte; de monnik Milles de Melode; Aurelianus, bisschop van Limoges, 3e eeuw; Desire, bisschop van Bourges ais opvolger van de heilige Arcadius. Hij is gestorven in 550; Dionisius‚ bisschop van Vienne‚ 4e eeuw; Joannes van Chalons‚ bisschop van Autun‚ 475; Eupraxia, hegoumena van Pskov, 1243; en Pimen de Vaster, van het Holenklooster te Kiev, 12e eeuw.

Door de gebeden van deze en al Uw heiligen, Heer Jezus Christus onze God, ontferm U over ons en red ons. Amen.

teksten samengesteld door archimandriet Adriaan – eeuwige gedachtenis !
illustraties door matj. Johanna – eeuwige gedachtenis !
overgenomen met toestemming van het klooster St. Jan de Voorloper in Den Haag.