De heilige groot-martelaar Merkurios was afkomstig uit Moravië en was generaal in het leger onder Decius (251) en Valerianus (253-260). Hij had met ontembare moed een schitterende overwinning behaald en werd daarvoor te gast uitgenodigd bij de keizer. Toen hij echter weigerde aan het afgodsoffer deel te nemen werd hij aan felle martelingen onderworpen en tenslotte onthoofd, in Caesarea in Kappadocië. Hij was toen slechts 25 jaar oud.
Volgens de heilige Basilios maakte zijn hemelse tussenkomst een einde aan de regering van Juliaan de Afvallige, zodat deze dodelijk getroffen werd toen hij ten strijde trok tegen Perzië.

De heilige Merkurios van Smolensk was een soldaat van byzantijnse afkomst, betrokken bij de verdediging van de door de Tataren belegerde stad Smolensk in 1238. Hij was een man van grote moed en levendig geloof, en toen hij zag hoe de christenen vermoord en de kerken verwoest werden, bad hij met diepe droefheid tot de heilige Moeder Gods om hulp. Deze verscheen hem ‘s nachts, beval hem op te staan en op te trekken tegen de vijand die op het punt stond een massale aanval op de stad te doen. Vol vertrouwen wiep Merkurios zich in een woeste ren op de belegeraars, maar spoedig was hij door een menigte Tataren omringd, die op hem inhieuwen. Merkurios schreeuwde: “Alheilige Moeder Gods, kom mij te hulp!”
Merkurios zonk dodelijk getroffen neer. Maar de volgende morgen zagen de verbaasde inwoners hoe de grond rond de stad bezaaid was met dode Tataren. En temidden daarvan vonden zij ook het dode lichaam van Merkurios. Van een gewonde vijand hoorden zij wat er was gebeurd: na de schreeuw van Merkurios was een lichtende dame verschenen, omringd door een menigte stralende soldaten, die zegevierend de Tataren versloegen.
De held werd in de kathedraal van Smolensk begraven en vereerd als martelaar voor het geloof.

De heilige Mastridia was een christin, een arbeidster in Alexandrië, die zichzelf geheel aan Christus had toegewijd en daarom als maagd wilde blijven leven. Toen een invloedrijke jongeman op haar verliefd werd en voortdurend haar schone ogen roemde, maakte zij zich blind met de scherpe punt van haar weefspoel in letterlijke gehoorzaamheid aan het bevel van Christus: “Als uw oog u tot zonde verleidt, ruk het uit …” De jongeman werd hierdoor zo getroffen, dat hij monnik werd en zijn leven beëindigde in ware ascese.

De heilige Malchos, het enig kind van Syrische kolonisten in de buurt van Ninivé, ontvluchtte de ouderlijke woning toen zij hem tot een huwelijk wilden pressen, en hij ging naar de monniken van Chalcis. Nadat hij enkele jaren als monnik had geleefd, overleed zijn vader. Malchos besloot, tegen de raad van zijn geestelijke vader in, naar huis te gaan om zijn moeder te troosten en de lopende zaken te regelen.
Onderweg werd hij echter door Arabieren gevangen genomen en als staaf verkocht. Nu werd hij voor de keus gesteld om met een slavin te trouwen of te sterven. In uiterste wanhoop dacht Malchos erover zichzelf te doden, maar de vrouw haalde hem over een schijnhuwelijk aan te gaan, wel in wederzijdse liefde, maar zonder lichamelijke verbondenheid, zodat hun meester tevredengesteld zou zijn.
Langzamerhand werd zijn heimwee naar het klooster steeds groter, en ten laatste nam hij de vlucht met zijn veronderstelde vrouw. Zij werden echter de volgende dag ingehaald door gewapende ruiters op snelle kamelen, en zij vluchtten een hol binnen. De anderen stormden met getrokken zwaard achter hen aan, maar plotseling sprong uit de duistere diepte van het hol een leeuwin tevoorschijn, die de ene ruiter doodde en de andere op de vlucht dreef.
Zo kwamen zij veilig aan bij het klooster, waar Malchos zijn gezellin overdroeg aan een maagdengroep. Zelf bleef hij in het klooster waar hij op hoge leeftijd stierf. Hij heeft zijn geschiedenis verhaald aan de heilige Hiëronymos, en leefde dus in de 4e/5e eeuw. (Zie ook 26 maart)

De heilige Chrysogonos werd te Rome in de gevangenis geworpen tijdens, de vervolging van Diokletiaan. Hij werd overgebracht naar Aquileia waar de keizer toen vertoefde, en daar ter dood gebracht in 304. Later werd voor hem een kerk gebouwd in Rome, waar zijn hoofd bewaard is gebleven. De rest van zijn relieken bevinden zich in Venetië.

De heilige Arethas en zijn mede-martelaren. Zij waren inwoners van Nadjran, een in meerderheid door christenen bewoonde stad van Felis Arabië (Jemen). De stad was na een zwaar beleg overgegeven in de handen van de koning van Hamyar, die een bedriegelijke eed gezworen had de inwoners met rust te zullen laten wanneer zij hem een jaarlijkse schatting zouden betalen. Maar toen hij eenmaal binnen de stad was, in het jaar 523, richtte hij een ware slachting aan. Alle bisschoppen, priesters, diakens, monniken en monialen werden levend verbrand. De rest van de bevolking werd bij duizenden onthoofd toen zij weigerden Christus te verloochenen. Ook de Arabische geschiedschrijving spreekt over deze grote aantallen.

De heilige Flora en Maria werden in Cordova ter dood gebracht in 851. Flora was de dochter van een moslim, een Moor, en een christen-moeder, en zij werd voor de kadi gebracht na een aangifte door haar eigen broer. Zij werd hevig geslagen en aan de hoede van die broer toevertrouwd, maar ondanks haar verwondingen wist zij over een muur te ontsnappen en zij vluchtte naar haar zuster in Ossaria. Toen zij genezen was trok zij weer naar Cordova, waar zij onderkomen vond bij Maria, de zuster van de diaken. Samen presenteerden zij zich bij de kadi, beschuldigden Mohammed en verklaarden dat zij gereed waren om voor Christus te sterven. Zij werden toen gevangen gezet en op de 24e november onthoofd.

De heilige Theodoros, gedood te Antiochië onder Juliaan de Afvallige (361-363). Gevangen christenen moesten de relieken van de heilige Babylas wegbrengen van Daphni, dat weer toegewijd moest worden aan de cultus van Apollo. Toen de stoet langs de keizer kwam, zongen de christenen het psalmvers: “Beschaamd mogen staan allen die gesneden beelden aanbidden, die zich beroemen op hun idolen” (Ps. 96:7). De woedende keizer liet hun voorman, Theodoros, grijpen en ongenadig geselen en verscheuren, telkens opnieuw, heel de dag. ‘s Nachts werd hij met zware boeien beladen in de gevangenis geworpen, maar omdat Juliaan geen echte martelaren meer wilde maken, liet hij Theodoros daarna vrij.
De andere christenen vroegen hem hoe hij die pijnen had doorstaan. Hij vertelde dat hij in het begin zijn wilskracht tot het uiterste had moeten inspannen om vol te houden, maar dat hem daarna een engel was verschenen die zijn wonden bette met een vochtige doek en hem moed insprak om standvastig te blijven. Die tegenwoordigheid verschafte hem zoveel vreugde, dat toen de foltering afgelopen was, hij meer droefheid voelde om het vertrek van de engel dan blijdschap over het einde van de pijn.

De heilige Virgilius, bisschop van Salzburg, was een van de grote Ierse missionarissen die in Duitsland hebben gewerkt. Hij was geboren rond 700 en werd een begaafd wiskundige. Hij ging naar Frankrijk en bleef twee jaar aan het hof bij Pepijn. Daarna werd hij in 743 naar Beieren gezonden en aangesteld tot abt van het door de heilige Rupert gestichte klooster van de Heilige Petros in Salzburg. Tevens werd hij tot bisschop van die stad benoemd, maar hij verzette zich hardnekkig en werd pas 22 jaar later gewijd.
In die tijd had hij een merkwaardig meningsverschil met bisschop Bonifatius. Virgilius trof in Beieren een priester aan die slecht Latijn kende en als doopformule gebruikte: “Baptizo te in nomine Patria et Filia et Spiritua Sancta”. Hij leerde hem de juiste uitgangen te gebruiken en hechtte er verder geen waarde aan. Het verhaal werd echter oververteld aan Bonifatius, die een verontwaardigde brief schreef dat deze dopen ongeldig waren en hernieuwd moesten worden. De zaak werd aan Rome voorgelegd en paus Zacharias besliste dat de priester geen theologische fout had willen begaan, en dat, wanneer de doop door ketters geldig was, dit toch zeker gezegd kon worden van de doop door een goedwillende priester, al kende deze niet zo goed Latijn. Om zijn grote geleerdheid (hij verkondigde bijvoorbeeld dat de aarde rond was) werd hij verdacht van ketterij en hij moest zich zelfs in Rome daarvoor verantwoorden. Daarna werden hem geen moeilijkheden meer in de weg gelegd. Hij zette zich vooral in voor de bekering van het Oostenrijkse achterland, en heet daarom de apostel van Kärnten. De prachtige domkerk van Salzburg werd door hem gebouwd en in 774 gewijd.
Ook materieel ontsloot hij het land. Hij organiseerde het gebruik van het geneeskrachtige bronwater in Bad-Gastein, en bracht de mijnbouw weer tot leven. Op een van zijn visitatiereizen werd hij ziek, en na een werkzaam leven is hij te Salzburg gestorven in 780 (of 784).

Volgens Slavisch gebruik op deze dag de H. Catherina (zie 25 november- Grieks gebruik) ; Filomenos en Christoforos, onthoofd; Eugenios, van de stadsmuur geworpen en gedood; Christoforos en Prokopios, onthoofd onder Cheldon; Alexander, leed te Korinthe onder Juliaan de Afvallige; Crescentianus, gedood te Rome; Felicissimus te Perugia; en Firmina, doodgemarteld te Amelia (Umbrië).

Eveneens op deze dag de heilige Gregorios, stichter van het klooster in Chrysoetra (Pontus); Simon van Soïga, waar hij in 1541 vanuit het klooster van de heilige Kornelios Komelski een klooster stichtte, gestorven in 1562; Carion; Hemiogenes, bisschop van Agrigentum; Gregorios uit Azië; Markos, hegoumen van het klooster Triglia op de Olymposberg; Lukas, econoom van het Holenklooster in Kiev; Merkurios de Vaster van het Holenklooster, 14e eeuw; Romanus, priester te Blaye in Frankrijk, 380; Protasius, recluus, 6e eeuw; Bleuzy, eremiet, 7e eeuw; Sara (amma Sarra), kluizenares (zie 13 juli); Protasius, bisschop van Milaan, die Athanasios verdedigde; en Portianus (Pourcain), abt te Clermont, 532.

Door de gebeden van deze en al Uw heiligen, Heer Jezus Christus onze God, ontferm U over ons en red ons. Amen.

teksten samengesteld door archimandriet Adriaan – eeuwige gedachtenis !
illustraties door matj. Johanna – eeuwige gedachtenis !
overgenomen met toestemming van het klooster St. Jan de Voorloper in Den Haag.